Atrakcje turystyczne
Opis okolicy i jej atrakcji turystycznych
Ziemia czarnodunajecka rozciąga się na południu Polski, w odległości około 80 km od Krakowa, pomiędzy Nowym Targiem na wschodzie, Jabłonką na zachodzie, Rabą Wyżną od północy aż po Witów i Kościelisko w Tatrach na południu. Leży w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim.
Spoglądając wokół z równiny okalającej Czarny Dunajec, na południu ujrzymy pasmo Tatr, na zachodzie masyw Babiej Góry, od wschodu ukażą się Gorce i zamajaczą Pieniny. Bogactwem czarnodunajeckiej ziemi, do niedawna typowo rolniczej, są też - z racji położenia - walory krajobrazowe i przyrodnicze. Rozległe torfowiska wysokie typu alpejskiego, zwane puściznami, przechowały świat roślin sprzed setek tysięcy lat. Na Puściźnie Wielkiej (ponad 400 ha), Puściźnie Małej (100 ha), Rękowiańskiej i Baligówce (ponad 200 ha) spotkać można gatunki flory tak rzadkie, jak: rosiczka, mech torfowiec, storczyki, żurawiny, wełnianka, borówka bagienna. W wyższych partiach króluje unikatowa odmiana kosówki. Dla świata zwierząt kraina torfowisk jest naturalnym korytarzem między Tatrami a masywem Babiej Góry. Lęgną się na torfowiskach bocian czarny i błotniaki; tokują cietrzewie; mają swój przystanek dzikie gęsi. Mieszkańcami torfowisk są puszczyk, myszołów, pszczołojad i sowa pójdźka. Trafić można na łosie, wilki, jelenie, lisy i dziki. Czasem przemknie niedźwiedź. Unikatowym obszarem torfowisk, głębokich czasem na 8,5 metra, teraz opiekują się sami właściciele. W przyszłości torfowiska będą zapewne parkiem krajobrazowym i rezerwatem przyrody. Druga osobliwość czarnodunajeckich okolic to Działy Orawskie - płaskowyż uformowany kilka milionów lat temu, najstarszy element rzeźby terenu. Wododzielne grzbiety wypiętrzone najwyżej między Podwilkiem a Odrowążem (Pająków Wierch 934, Bukowiański Wierch 940 i Żeleźnica 912 m n.p.m.) przegradzają zlewiska Morza Czarnego i Bałtyku. Po jednej ich stronie płynie bowiem Czarna Orawa, z drugiej leżą źródliska Dunajca. Do lokalnych bogactw zaliczyć też trzeba zalegające głęboko pod ziemią wody geotermalne (bardzo wydajny odwiert w Chochołowie); jedne z największych w Polsce południowo-wschodniej pokłady żwirów rzecznych; występujący w niewielkich ilościach węgiel brunatny; masywy leśne i skalne surowce, zwłaszcza piaskowce i wapienie. Gmina Czarny Dunajec zajmuje obszar prawie 22 tysięcy hektarów i jest jedną z największych jednostek samorządowych w województwie Małopolskim. Żyje tu ponad 20 tysięcy mieszkańców wsi: Czarny Dunajec, Chochołów, Piekielnik, Pieniążkowice, Dział, Wróblówka, Stare Bystre, Załuczne, Odrowąż, Podczerwone, Ciche, Koniówka, Ratułów, Czerwienne, Podszkle. Drugie tyle wyemigrowało za Wielką Wodę w poszukiwaniu zarobku. Oblicza krainy rozśpiewanej, dźwięczącej muzyką, pełnej duchowych i materialnych zabytków góralskiej kultury - nie zmieniła jeszcze masowa turystyka. Dlatego jest ona rajem dla szukających wytchnienia i spokoju pośród dziewiczej przyrody. Skarbem czarnodunajeckiej ziemi są liczni twórcy, artyści ludowi wszech dziedzin, stanowiący o sile miejscowej kultury i góralskiej tradycji.
C H O C H O Ł Ó W - to największa atrakcja turystyczna gminy. Ten żywy skansen budownictwa regionalnego, zabytek klasy zerowej - przyciąga rzesze turystów z całego świata. Chochołowskie zagrody budowane były na przełomie XVIII i XIX wieku, z drewnianych płazów, w starym, podhalańskim stylu. Sto dwadzieścia z nich objętych jest opieką konserwatorską. Muzeum Powstania Chochołowskiego mieści się w najstarszej tutejszej chałupie, budowanej w 1798 r. Droga biegnąca z centrum wsi w bok, wiedzie do czynnego już całą dobę przejścia granicznego ze Słowacją Chochołów-Sucha Hora. Natomiast do Zakopanego - przez Chochołów i Witów - prowadzi jedna z najpiękniejszych widokowo tras Podhala. Pieszą wycieczkę można z Chochołowa odbyć na górę Ostrysz.
C I C H E - osada lokowana w 1593 roku przez Tomasza Miętusa wzięła nazwę od potoku Cichego i rozrosła się do dziś w potężne sołectwo. Mają cichowianie dwa kościoły parafialne: w Cichem-Miętustwie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i w Cichem Górnym pod wezwaniem Świętego Józefa Robotnika. Drewniane i murowane XIX-wieczne przydrożne kapliczki, rozsiane po całym Cichem - dodają wsi uroku. Rejon ten przez wiele lat penetrowali poszukiwacze zbójnickich skarbów. Grzybiarzy kuszą masywy leśne: Zadkowski Las i gęsto porośnięta góra Ostrysz. Dwa progi wodne na potoku latem służą spragnionym kąpieli. Stoki Wierchowiny świetnie się nadają dla narciarstwa zjazdowego i tyczenia tras biegowych.
O D R O W Ą Ż - nazwę wziął od herbu Jana Pieniążka, starosty nowotarskiego z czasu osadźców. Wieś lokowana w 1603 roku, urokliwie położona na siedmiu wzgórzach, uchodzi za "podhalański Rzym". Przed II wojną rozsławili ją pochodzący stąd światli ludzie, wspaniali regionaliści, działacze ruchu ludowego i współzałożyciele Związku Podhalan: Antoni i Jakub Zachemscy, Feliks Gwiżdż. Wąska asfaltowa droga wiedzie z Odrowąża w dół, do urokliwie położonego przysiółka Żary. Stąd o krok do Borów na torfowiskach, które ponoć leczą i odmładzają ludzi.
R A T U Ł Ó W - lokowany w 1616 roku, rozciąga się w dolinie potoku Bystrego, od Bachledowego Wierchu po Górkowy Wierch. Było to zawsze gniazdo zawołanych góralskich tancerzy i śpiewaków. Tradycje rękodzielnicze żywe są w Ratułowie do dziś. Zbocza wznoszące się nad doliną Bystrego to idealne, choć jeszcze nie uzbrojone w wyciągi, tereny dla początkujących narciarzy.
Z każdej wsi blisko do szlaków turystycznych w Tatrach, do Zakopanego, do trzech przejść granicznych na Słowację; do zamków w Niedzicy, Czorsztynie, do spływu tratwami przełomem Dunajca, do ośrodków wodnych nad zalewem Czorsztyńskim. Każda wieś oferuje wypoczynek w spokoju, ciszy, w pięknym krajobrazie. Wokoło lasy pełne grzybów i jagód, polne drogi zachęcające do spacerów i do wycieczek rowerami górskimi. Gospodarze oferują wygodne noclegi i domowe wyżywienie z zastosowaniem produktów z własnego gospodarstwa.